0
0
0
0
تا به حال در مورد منشأ گیاه‌شناسی قهوه و جنبه‌های ژنتیکی آن، مطالعات گسترده‌ای انجام گرفته است. این مقاله نیز بطور مختصر به برخی گونه‌های اصلی قهوه و توزیع جغرافیایی و ترکیب بیوشیمیایی آنها می‌پردازد.
تا به حال در مورد منشأ گیاه‌شناسی قهوه و جنبه‌های ژنتیکی آن، مطالعات گسترده‌ای انجام گرفته است. این مقاله نیز بطور مختصر به برخی گونه‌های اصلی قهوه و توزیع جغرافیایی و ترکیب بیوشیمیایی آنها می‌پردازد.
افسانه‌های بی‌شماری در مورد منشأ اصلی و چگونگی کشف قهوه وجود دارد اما با این حال مشخص است که گیاه قهوه وحشی عربیکا (Coffea Arabica)، یک گیاه بومی اتیوپی است و در حدود سال 850 میلادی کشف شده است. اما تاریخچه قهوه روبوستا بیشتر به این اواخر بر می‌گردد و ظاهرا اولین انتقال و کشت این گیاه، حدود 1870 میلادی و در حوضه کنگو صورت گرفته است.
بنابراین، حتی اگر این دو گونه قهوه، از نظر تاریخ منشأ قابل مقایسه نباشد اما با این حال، بومی جنگل‌های استوایی آفریقا هستند. قهوه و هومو ساپینس یا انسان هوشمند (Homo sapiens) هر دو، سفرهای تکاملی طولانی خود را از آفریقا آغاز کرده‌اند. در حقیقت، ارتفاعات جنگلی اتیوپی و سودان جنوبی، ضمن اینکه مهد قهوه عربیکا به حساب می‌آیند، مناطقی هستند که انسان‌های بدوی از آنجا سفر خود را جهت تسخیر جهان، آغاز کردند.
گونه‌های کنونی قهوه عربیکا، از درختان اجدادی خود نشات گرفته‌اند. این درختان اصلی، در جنگل‌های اولیه دره معروف ریفت Rift valley (یکی از جالب‌ترین وقایع زمین‌شناسی روی زمین)، یافت شده‌اند. امروزه برخی از درختان وحشی عربیکا همچنان در بعضی از این جنگل‌ها در حال رشد هستند.
انسان‌ها، گیاهان قهوه را در سایر نقاط دنیا کاشتند. تاریخچه انتشار قهوه عربیکا از قرن هشتم آغاز شد. در آن زمان، برخی از بذرهای گیاه قهوه از اتیوپی به یمن منتقل گشته و قهوه تا پایان قرن چهاردهم توسط اعراب، کشت می‌شد. اعراب، حدود 100 سال تنها تامین کننده قهوه بودند. سپس، قهوه به سایر کشورهای دور مانند هند، سیلان (سریلانکای فعلی)، جاوا و اندونزی، گسترش پیدا کرد و در آنجا اولین مزارع تجاری بوجود آمدند.
اوایل قرن 17 میلادی، اولین ورود قهوه به اروپا بود که در سال 1616 میلادی توسط یک تاجر هلندی صورت گرفت.
چندین گیاه قهوه، در باغ گیاه‌شناسی آمستردام تکثیر شدند و پس از آن برای راه اندازی مزارع جدید، به شرق هندوستان انتقال یافتند. سایر گیاهان قهوه نیز به عنوان هدیه برای پادشاه لویی چهاردهم، به باغ گیاهان Jardin des Plantes de Paris ارسال گشتند. این، نقطه شروع برای پرورش قهوه در آینده، در مستعمرات فرانسه و به زودی در سایر مستعمرات اسپانیا و انگلیس بود.
کشت قهوه تقریبا در تمام مناطق بین المللی سراسر جهان رواج یافته است.
گیاه قهوه روبوستا نیز در نزدیکی رودخانه لومانی، شاخه‌ای از رودخانه کنگو در آفریقای مرکزی، انتشار یافت و از کنگو بلژیک (جمهوری دموکراتیک کنگو)، به جاوا منتقل گردید. پس آن، تولید اولیه این قهوه با موفقیت رو به رو شد و بذرهای جدید آن برای ایجاد مزارع در کشورهای دیگر مانند هند، اوگاندا و ساحل عاج مورد استفاده قرار گرفت.
به تدریج در کشورهای مختلف آفریقا، برای کشاورزی از جمعیت بومی و محلی استفاده شد. این امر به انتشار قهوه روبوستا در مناطق تازه کشت شده، کمک کرد تا اینکه سرانجام در سال 1912 میلادی به قاره آمریکا رسید.
امروزه برخی از گونه‌های وحشی جدید قهوه، همچنان در جنگل‌های گرمسیری آفریقا کشف می‌شوند. علاوه براین، انواع جدیدی نیز در مناطق مختلف گرمسیری در سراسر جهان درحال توسعه هستند.
در آمریکای مرکزی، کلمبیا، برزیل، ساحل عاج و یا کنیا برنامه‌های اصلاح نژاد بر قهوه انجام می‌شوند که نه تنها بر تولید بالا بلکه بر افزایش مقاومت قهوه در برابر آفات و بیماری‌ها (عمدتا برای عربیکا)، سازگاری فیزیولوژیکی بهتر با نواحی جدید و یا تغییرات آب و هوایی تاکید دارند.
