صدها گونه مختلف گیاه قهوه در دنیا وجود دارد، اما تنها دو گونه از آنها برای رست کردن و تهیه نوشیدنی قهوه مناسب بوده و کشت میشوند، قهوه عربیکا و قهوه روبوستا.
صدها گونه مختلف گیاه قهوه در دنیا وجود دارد، اما تنها دو گونه از آنها برای رست کردن و تهیه نوشیدنی قهوه مناسب بوده و کشت میشوند، قهوه عربیکا و قهوه روبوستا.
با وجود اینکه هر دو میتوانند به عنوان نوشیدنی قهوه محبوب معرفی شوند، ولی تفاوتهای زیادی بین آنها وجود دارد. این تفاوتها از طعم، کیفیت، غلظت و قیمت گرفته تا مکان و نحوه کشت و رشد آنها است. در ادامه، آنچه این دو قهوه را از هم متفاوت میکند، بررسی مینماییم.
چند دانه قهوه عربیکا را روی ترازو ریخته و وزن آن را به 70 تقسیم کنید. این مقدار کافئین در آن وجود دارد و میزان کافئین حدود 1.5 درصد از وزن آن است (البته ممکن است کمی متفاوت باشد). در مقایسه با دانه های قهوه عربیکا، دانههای قهوه روبوستا غلیظتر بوده و تقریباً میزان کافئین در آنها حدود دو برابر است.
تفاوت بسیاری از نظر طعم بین این دو نوع قهوه وجود دارد. طعم قهوه عربیکا شیرینتر بوده و مزه اسیدی تر و آرامتر دارد. قهوه روبوستا اما طعمی تندتر دارد. این بدان معنی نیست که نمیتوان از طعم قهوه روبوستا لذت برد و در آن هم میتوان طعم دوست داشتنی و غلیظی که افرادی زیادی طرفدار آن هستند را پیدا کرد.
با وجود اینکه قهوه روبوستا ممکن است همیشه از نظر طعم رقیب قهوه عربیکا نباشد، اما در مقاوم بودن، گیاه پیروز است. درخت قهوه روبوستا مقاومتر بوده و محکمتر است. آنها میتوانند در ارتفاعات پایین نیز رشد کرده و آفت کمتر به آنها آسیب میرساند. درخت روبوستا همچنین نسبت به تغییرات آب و هوا مقاومترند. آنها زمان کمتری برای تولید محصول نیاز داشته و محصول بیشتری تولید میکنند.
دو عامل که در بالا اشاره شد عموما باعث ایجاد اختلاف قیمت بین قهوه عربیکا و قهوه روبوستا است. طعم خوب قهوه عربیکا و محیط رشد دشوار آن باعث بالا رفتن قیمت آن در بازار بین المللی میشود. به همین دلیل است که قهوه روبوستا بیشتر در کافهها و قهوههای فوری دیده میشود. البته، مجددا یادآور میشویم قهوه روبوستا لزوماً بد نیست و قهوه عربیکا هم الزما عالی نیست.
حدود 40 درصد از قهوههای موجود در جهان از نوع قهوه روبوستا بوده و بیشتر در ویتنام و اندونزی کشت شده و نوع اصلی قهوه در این کشورها محسوب میشود. هند، همانند بسیاری از کشورهای آفریقایی و برزیل، هر دو نوع قهوه یعنی عربیکا و روبوستا را تولید میکند. در مناطقی دیگر مانند برخی از کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی، قهوه عربیکا بیشتر تولید شده و در کلمبیا قهوه روبوستا رشد نمیکند.
اگرچه قهوه عربیکا و روبوستا ممکن است از نظر ظاهری مشابه باشند، تفاوتهای زیادی وجود دارد که این دو نوع قهوه محبوب را به طور قابل توجهی از یکدیگر متمایز میکند. در ادامه به چند مورد از این تفاوتها اشاره میگردد.
درخت قهوه عربیکا معمولا به ارتفاع بین 2.5 تا 4.5 متر (8.2-14.7 فوت) رشد میکند ، به دمای بین 15 تا 24 درجه سانتیگراد (59-75 درجه فارنهایت) و بارندگی سالانه در حدود 1200-2200 میلیمتر در سال نیاز دارد. درخت روبوستا ولی ارتفاع بیشتری داشته و در حدود 4.5-6.5 متر (8.2-21.3 فوت) رشد میکند، همچنین درخت روبوستا به دمای گرم تر در حدود 18-36 درجه سانتیگراد (64-97 درجه فارنهایت) و کمی بارندگی بیشتر (2200-3000 میلی متر در سال) نسبت به قهوه عربیکا نیاز دارد. از نظر محصول دهی، قهوه عربیکا محصول کمتری نسبت قهوه روبوستا در هر هکتار میدهد و همین باعث می شود تا هزینه قهوه عربیکا بسیار بالاتر شود.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
قهوه عربیکا دانههای بیضوی، گرد و بزرگتری نسبت به دانههای قهوه روبوستا دارند. تفاوتهای ساختاری نیز بین دانهها وجود دارد که ممکن است توضیح دهد که چرا رست شدن دانهها که در شرایط یکسان رست میشوند، با یکدیگر متفاوت است.
کافئین و اسید کلروژنیک (CGA) به عنوان بازدارنده برای حشرات و حیوانات عمل میکنند و به همین دلیل، دانههای قهوه تلخ است. از آنجا که روبوستا تقریباً دو برابر کافئین و اسید کلروژنیک دارد، این گیاه بسیار بیشتر در طبیعت وجود دارد.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
قهوه عربیکا حاوی تقریبا 60 درصد چربی بیشتر و تقریبا دارای غلظت دو برابری قند نسبت به قهوه روبوستا است. در نتیجه وجود بیشتر قند، نقش مهمی در ایجاد چند ترکیب مهم آروماتیک در هنگام رست کردن قهوه ایجاد میکند.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
قهوه عربیکا، یک گیاه خود گرده افشان است، به این معنی که این گیاه در طول چرخه زندگی خود، جهش ژنتیکی و تغییرات کمتری به نسبت درخت روبوستا دارد.
قهوه عربیکا تعداد کروموزوم بیشتری در مقایسه با قهوه روبوستا دارد. تعداد کروموزوم عربیکا 44 و تعداد کروموزوم قهوه روبوستا 22 است.